BESS – Chìa khóa cho lưới điện xanh và vai trò tiên phong của SolarBK tại Việt Nam

Việt Nam đang dẫn đầu Đông Nam Á về tốc độ phát triển điện mặt trời và điện gió. Tuy nhiên, bản chất phụ thuộc thời tiết khiến sản lượng điện tái tạo biến động khó lường, gây áp lực lên hệ thống truyền tải và điều độ quốc gia.

Để hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, ngành điện cần một giải pháp cân bằng cung – cầu, giảm lãng phí nguồn và đảm bảo ổn định vận hành.

Hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin (Battery Energy Storage System – BESS) đang nổi lên như một mắt xích chiến lược, cho phép hấp thụ phần điện dư thừa vào những giờ sản xuất đỉnh và giải phóng trở lại lưới khi nhu cầu tăng cao. Nhờ cơ chế dịch chuyển phụ tải từ giờ thấp điểm sang giờ cao điểm (peak shaving – load shifting), BESS giúp giảm quá tải đường dây, hạn chế cắt giảm công suất và giữ ổn định tần số điện lưới, từ đó tối ưu hóa hiệu quả đầu tư nguồn tái tạo. BESS – “Viên pin khổng lồ” của hệ thống điện thông minh

Một hệ thống BESS tiêu chuẩn gồm các tủ pin lithium-ion hoặc vanadium dung lượng lớn, hệ thống quản lý pin (BMS) để giám sát và bảo vệ an toàn, bộ chuyển đổi công suất (PCS/Inverter) biến dòng một chiều thành xoay chiều hòa lưới, cùng hệ thống làm mát, phòng cháy chữa cháy và nền tảng giám sát thông minh.

Trong vận hành, trung tâm điều độ điện có thể gửi tín hiệu theo thời gian thực: khi dư thừa công suất – chẳng hạn giữa trưa nắng hoặc mùa gió mạnh – BESS tự động nạp điện; khi nhu cầu tăng cao vào buổi tối, hệ thống sẽ xả điện trở lại lưới. Nhờ vậy, BESS trở thành “viên pin khổng lồ” giúp hệ thống điện thông minh vận hành linh hoạt và an toàn hơn.

Xu hướng toàn cầu: BESS tăng tốc mạnh mẽ

Ngành lưu trữ năng lượng toàn cầu đang tăng trưởng vượt bậc. McKinsey dự báo thị trường BESS có thể đạt từ 120 đến 150 tỷ USD vào năm 2030, trong khi Fortune Business Insights ước tính con số này đạt 114 tỷ USD vào năm 2032.

BloombergNEF ghi nhận giá turnkey của hệ BESS đã giảm mạnh xuống khoảng 165 USD/kWh, thậm chí tại Trung Quốc chỉ còn khoảng 85 USD/kWh đối với hệ 4 giờ, yếu tố quan trọng thúc đẩy triển khai trên diện rộng.

Ở Mỹ, các giải pháp BESS phát triển từ quy mô hộ gia đình như Tesla Powerwall, Sunrun, Generac với dung lượng 10–15 kWh, cho tới những dự án khổng lồ như Moss Landing ở California công suất 750 MW/3.000 MWh, kết nối trực tiếp với lưới CAISO để điều tiết tải theo thời gian thực.

Úc cũng gây chú ý với dự án Hornsdale Power Reserve (150 MW/194 MWh), hệ thống từng giúp giảm giá điện đỉnh tới 90% trong các giai đoạn mất cân bằng lưới. Trung Quốc hiện dẫn đầu thế giới về tốc độ mở rộng, nâng mục tiêu “new energy storage” lên 95 GW trước năm 2025 và có thể vượt 180 GW trước 2027 nhờ chính sách khuyến khích mạnh mẽ và giá pin giảm sâu.

Việt Nam: Tiềm năng lớn nhưng mới ở giai đoạn đầu

Tại Việt Nam, tiềm năng phát triển BESS rất lớn nhưng thị trường mới ở giai đoạn sơ khai. Quy hoạch điện VIII điều chỉnh (QĐ 768/QĐ-TTg ngày 15/4/2025) đã nâng mục tiêu công suất lưu trữ lên 10.000–16.300 MW vào năm 2030 và hướng tới gần 96.000 MW vào năm 2050 để hỗ trợ tỷ trọng cao của điện tái tạo.

Đồng thời, kế hoạch đặt mục tiêu 50% tòa nhà công sở và 50% hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản – tự tiêu trước 2030. Tuy nhiên, hiện nay mới chỉ có một số dự án thí điểm với quy mô vài chục MW; chi phí lưu trữ vẫn ở mức cao, từ 300 đến 400 USD/kWh, khiến thời gian hoàn vốn kéo dài 8–10 năm, so với chỉ 3–5 năm tại Trung Quốc hoặc Mỹ. Trong giai đoạn 2020–2022, nhiều nhà máy điện mặt trời ở miền Nam Trung Bộ đã phải cắt giảm 20–40% sản lượng vào giờ trưa do quá tải lưới truyền tải, dù điện mặt trời chỉ chiếm khoảng 4% sản lượng quốc gia mỗi năm. Đây là minh chứng rõ rệt cho nhu cầu cấp thiết của các giải pháp lưu trữ.

Giáo sư, Tiến sĩ Lê Minh Phương – Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Bách khoa TP.HCM nhận định trên VnExpress: “Nhu cầu về inverter, sạc xe điện, hệ thống lưu trữ và lưới điện thông minh sẽ bùng nổ khi tỷ trọng điện tái tạo tiếp tục tăng cao”.

Ông Kỳ Quang Minh, Giám đốc Công nghệ của SolarBK, cũng nhấn mạnh: “Chi phí lưu trữ hiện vẫn là rào cản lớn nhất. Doanh nghiệp trong nước chủ yếu tích hợp hệ thống và phát triển phần mềm quản trị, trong khi các thành phần lõi như cell pin và inverter vẫn phải nhập khẩu”. (Nguồn VnExpress)

SolarBK – Tiên phong nội địa hóa và thương mại hóa BESS

Trong bức tranh còn non trẻ đó, SolarBK nổi lên như một trong những doanh nghiệp tiên phong phát triển và thương mại hóa BESS tại Việt Nam. Với gần hai thập kỷ hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, SolarBK đã phát triển từ sản xuất tấm pin mặt trời sang nghiên cứu và tích hợp các giải pháp lưu trữ thông minh.

Khác với mô hình nhập khẩu trọn gói, doanh nghiệp này tập trung tùy chỉnh giải pháp theo đặc thù biểu giá điện và phụ tải trong nước, đồng thời phát triển nền tảng quản trị tích hợp trí tuệ nhân tạo để dự báo phụ tải và tối ưu lịch nạp – xả theo giờ cao điểm, giúp giảm rủi ro hoàn vốn và nâng cao hiệu quả đầu tư.
Trước đó, SolarBK cũng từng lắp đặt 14 MWp điện mặt trời tại 50 trung tâm thương mại Vincom trên toàn quốc, chứng minh năng lực triển khai dự án quy mô lớn và chuẩn quốc tế. Đáng chú ý, các tập đoàn toàn cầu cũng đang áp dụng mô hình này tại Việt Nam. Ngày 9/4/2025, LEGO khánh thành nhà máy lớn nhất và bền vững nhất toàn cầu tại VSIP III (Bình Dương), hướng tới trung hòa carbon và vận hành 100% bằng năng lượng tái tạo vào năm 2026.

Nhà máy được trang bị 12.400 tấm pin mặt trời mái nhà kết hợp hệ thống lưu trữ BESS. SolarBK là đối tác thiết kế và phát triển hệ thống điện mặt trời cho công trình biểu tượng này, khẳng định năng lực đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và thúc đẩy xu hướng BESS cho công nghiệp xanh tại Việt Nam.

Triển vọng: BESS là chìa khóa cho hệ thống điện xanh và ổn định

Quá trình chuyển đổi năng lượng không chỉ dừng ở việc lắp thêm điện mặt trời và điện gió mà còn đòi hỏi một hạ tầng lưu trữ thông minh để giảm lãng phí nguồn tái tạo, giữ ổn định cho lưới điện và tối ưu chi phí đầu tư.